همه چیز درباره الگوهای شمعی

کندل ها نوعی نمودار قیمت است که در تجزیه و تحلیل فنی مورد استفاده قرار می گیرد و قیمت های بالا ، پایین ، باز و بسته شدن یک اوراق بهادار را برای یک دوره خاص نشان می دهد. این نشانه ها از تجار و بازرگانان برنج ژاپنی برای پیگیری قیمت های بازار و حرکت روزانه صدها سال قبل از محبوبیت در ایالات متحده آغاز شده است. به نقل از وبسایت investopedia
معرفی و شناخت کندل و انواع آن
افرادی که در بورس معامله می کنند یا به نوعی می توان گفت تریدرها، برای انجام دادن معادلات روزانهای که انجام می دهند نیاز به استفاده از سه نمودار میلهای، نمودار خطی و کندل استیک دارند. به نوعی این سه نمودار اساس کار آنها محسوب می شود. با توجه به کاربرد و قابلیت هایی که این سه نمودار دارند، می توان گفت که کندل استیک به دو دلیل مهم کاربردی تر هستند و بیشتر استفاده می شوند.
۱- استفاده راحت تر.
۲- پوشش بهتر نوسانات قیمت.
با ما همراه باشید تا با کندل و انواع آن به صورت کامل آشنا شویم.
تعریف کندل
کلمه کندل به معنای شمع و کندل استیک به معنای شمعدان است. یکی از نکات جالب در مورد این نمودار اولین اشخاصی هستند که از آن برای شناسایی قیمت بازار و تشخیص شتاب هزینه ها و قیمت ها در بازارهای مالی استفاده می کردند. این افراد فروشندگان برنج در ژاپن معرفی شده اند. با توجه به این نکته می توان کندل را به این شکل تعریف کرد: کندل نوعی نمودار قیمتی است که قیمت های پایین، بالا، بسته شدن و باز شدن انواع اوراق بهادار را در یک دوره زمانی خاص و مشخص نشان می دهد.
هنگامی که تغییرات قیمت سهم، یک روند مشخصی داشته باشد از کندل استیک ها استفاده می شود. معمولا در نقاطی که حمایت و مقاومت سهم مورد نظر مورد توجه قرار بگیرد (البته اگر الگوی مشخصی تشکیل شده باشد)، الگوی کندل استیک مورد توجه قرار می گیرد و در همین مواقع استفاده می شود. از جمله نقاط قوت الگوهای کندل استیک می توان به انتخاب یک هزینه و قیمت مناسب برای خرید سهام جزئی اشاره کرد.
دقت کنید که این نوع الگو در تمام زمینه ها کاربرد نداشته مثلا برای قیمت های خروج از سهم به طور معمول عملکرد مناسبی نخواهند داشت. شما می توانید در نمودار شمعی یا کندل، هیجانات و احساسات سرمایه گذاران در بازار را به صورت تصویری مشاهده کنید. بدین صورت تحلیلگرانی که از تحلیل تکنیکال استفاده می کنند می توانند مناسبترین زمانی را که برای خرید و فروش وجود دارد بوسیله تحلیل این نوع نمودارها تشخیص دهند.
به همین خاطر معمولا گفته می شود که کندل ها یا نمودار های شمعی یک تکنیک بسیار عالی و کاربردی جهت ارزیابی برخی از دارایی ها مانند معاملات فارکس، آتی و سهام در نظر گرفته می شوند.
شناخت اجزای نمودار شمعی
به صورت کلی می توان اجزای نمودار شمعی را به دو قسمت بدنه اصلی و سایه دسته بندی کرد. شما می توانید با استفاده از بدنه اصلی قیمت آغاز و پایان معامله را مشاهده کنید. قیمت دیگری که وجود دارد حاوی دو خط است که با عنوان سایه شناخته می شود. خطی که در قسمت بالایی قرار دارد به عنوان سایه بالایی و خط دیگر که در قسمت پایینی قرار دارد به عنوان سایه پایینی معرفی می شوند.
سایه ها می توانند در طول دوره زمانی که داد و ستد انجام می شود دامنه نوسان سهم را نمایش دهند. اگر قیمتی که کندل در آن باز می شود از قیمتی که کندل در آن بسته می شود، پایین تر باشد، می توانید مشاهده کنید که کندل به رنگ سفید، سبز رنگ یا توخالی نمایش داده می شود. اگر این اتفاق برعکس افتاده باشد یعنی قیمتی که کندل در آن باز همه چیز درباره الگوهای شمعی می شود از قیمت بسته شدن کندل بالاتر باشد، کندل به صورت قرمز رنگ، مشکی رنگ یا توپر مشاهده می شود و سهم مورد نظر با کاهش قیمت رو به رو خواهد شد.
دقت کنید قسمتی از کندل وجود دارد که از محدوده های قیمت باز شده و بسته شده خارج است، که به عنوان سایه شناخته می شود. تا اینجا در مورد اجزاء نمودار شمعی یا کندل به صورت کلی صحبت کردیم در ادامه قصد داریم جزئیات بیشتری را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.
مبانی و اصول پایه نمودارهای شمعی
آشنایی با الگوهای کندل استیک در انواع مختلف
۱. الگوی ماروبزو (Marubzu) : این الگو به دو دسته مشکی و سفید دسته بندی می شود. هنگامی که کندل روند نزولی داشته باشد و سایه بالا و پایینی در آن دیده نشود می توان گفت الگو ماروبزو مشکلی است. بیشتر فروشندگان اکثر فشار خود را از جمله نتایج مربوط به این نوع کندل استنباط می کنند. در عین حال زمانی که کندل روند صعودی داشته باشد و سایه بالایی و پایینی قابل مشاهده نباشد ماروبزو نوع سفید قابل مشاهده است. از این نوع کندل در اکثر اوقات نتایجی برای فشار بیشتر خریداران استنباط می شود. در این صورت گفته می شود که قیمت باز شدن برابر با قیمت کف و برعکس قیمت بسته شدن برابر با قیمت سقف است.
۲. الگوی دوجی (doji): زمانی که قیمت شروع و پایان در یک نمودار شمعی یکسان باشد، به عنوان نمودار دوجی شناخته می شود. از ویژگی های الگوی دوجی می توان به بدنه نازک آنها اشاره کرد. از نتایج مهم این الگو تردید بین خریداران و فروشندگان سهم است. گاهی اوقات می توان دوجی هارو بعد از ماروبزو های سفید مشاهده کرد. با مشاهده این حالت می توان نتیجه گرفت که قوت خریداران از دست رفته است و جهت ادامه روند صعودی سهم به خریداران جدید نیاز داریم. این امکان وجود دارد که دوجی بعد از ماروبزو مشکی دیده شود که نشان دهنده فروشندگان سهم کم بوده و برای ادامه نیاز به فروشندگان بیشتر خواهد بود.
۳. الگوی چکش (hammer): این الگو معمولا در انتهای یک روند نزولی مشاهده می شود. سه ویژگی اصلی این الگو به صورت زیر برآورد می شود:
• بدنه کندل در این الگو در قسمت بالایی قرار دارد
• سایه پایینی در این الگو بلند است به صورتی که می توان گفت دو تا سه برابر اندازه بدنه را شامل می شود
• سایه بالایی وجود ندارد یا در صورت وجود خیلی کوتاه است.
در صورتی که در این همه چیز درباره الگوهای شمعی الگو رنگ بدنه سفید رنگ باشد، قدرت بالای الگو برای بازگشت را به شما نشان می دهد.
۴. الگوی مرد دارآویز یا مرد آویزان (Hanging man): برعکس الگوی قبل، الگوی مرد دارآویز را می توان در انتهای روند روند صعودی مشاهده کرد که تغییر الگو به سمت و سوی روند نزولی را مشخص می کند. از مهمترین ویژگی های این الگو می توان به وجود بدنه کندل در قسمت بالایی آن اشاره کرد. همچنین سایه پایینی این الگو حداقل دو برابر بدنه کندل مشخص می شود. سایه بالایی در این کندل وجود نداشته یا خیلی کوتاه مشاهده می شود. قدرت بالای این الگو برای برگشت را می توان با رنگ بدنه مشکی متوجه شد.
۵. الگوی چکش معکوس (Inverted hammer): با توجه به نام آن می توان متوجه شد که این الگو مشابه الگوی چکش معمولی است. مانند نوع معمولی می توان این الگو را در انتهای روند نزولی مشاهده کرد. قیمت بدنه در الگوی چکش معکوس در قسمت انتهایی قرار دارد و اندازه آن نصف سایه بالایی مشاهده می شود. زمانی که رنگ بدنه سفید باشد می توان قدرت بیشتر این الگو را برای بازگشت روند در نظر گرفت.
۶. الگوی هارامی (Harami): باردار بودن در زبان ژاپنی با کلمه هارامی شناخته می شود. در این الگو دو کندل وجود دارد که اولی با عنوان والد یا مادر شناخته شده و دومی رول فرزند را بازی می کند. پس از مشاهده و بررسی این کندل مهمترین نتیجه را می توان در کند شدن یا متوقف شدن روند خلاصه کرد. رنگ کندل ها در این الگو مخالف است یعنی اگر مادر مشکی باشد فرزند سفید است و بالعکس.
کندل استیک یا نمودار شمعی ژاپنی چیست؟ ( آشنایی با انواع نمودار سهام )
زمانی که به یک نمودار نگاه میکنید، شاید سوالات زیادی به ذهنتان برسد! این گونه نمودارهای چه چیزی را بیان میکنند؟ چگونه میتوان تغییرات ارزش سهام را پیشبینی کرد؟ آیا الان زمان خرید یک سهم است یا باید سهام خود را فروخت؟ این گونه سوالات و سوالات مشابه، هر روز به ذهن افرادی که در بورس به فعالیت میپردازند نقش میبندد و سعی میکنند به کمک شاخصها و گزارشات مالی، نمودارها و جدولهای اطلاعاتی پاسخ مناسبی به این گونه سوالات بدهند.. در این نوشتار به بررسی نمودارهای شمعی بورس از قبیل نمودار خطی ، میله ای و شمعی (کندل استیک یا شمعی ژاپنی) میپردازیم تا بتوانیم پاسخ مناسبی به این گونه سوالات بدهیم.
همانطور که میدانید، بورس و بازار سرمایه، پدیدهای پویا است که در بستر زمان تغییر میکند. در نتیجه مشخص است که دادههای بورس از جنس زمان هستند در نتیجه میتوان آنها را به صورت یک سری زمانی (Time Series) در نظر گرفت که بخشی از تغییرات آن وابسته به تصادف و بخش دیگر، رفتار بازار و خریداران و فروشندگان را مشخص میکند. در نتیجه برای نمایش مقادیر ارزش سهام یا مشخصات بازار سهام از نمودارهایی استفاده خواهیم کرد که محور افقی آنها زمان است.
ویدیوی آموزشی از کندل استیک در انتهای مقاله
نمودار بورس یا سهام چیست؟
در حقیقت میتوان نمودار بورس یا سهام را بررسی ارزش سهام یا هر شاخصی وابسته به آن، نسبت به زمان در نظر گرفت. به این ترتیب محور افقی مربوط به زمان بوده و محور عمودی نیز ارزش سهام یا قیمت را نشان میدهد. در نتیجه نمودار سهام، روند تغییرات ارزش سهام را نسبت به زمان نشان میدهد. محور افقی میتواند بیانگر همه چیز درباره الگوهای شمعی سال، ماه، روز و حتی ساعت باشد. با توجه به اینکه در چه محدوده زمانی اقدام به بررسی دارید، میتوانید نمودار سهام یا شاخصهای آن را بر حسب واحد زمانی دلخواه تعیین کنید. در تحلیل بورس می توان از نمودار یک نماد استفاده کرد. روند صعودی در یک نماد، میتواند این اطمینان را به ما بدهد که در آینده نزدیک، قیمت سهام این نماد کاهش نخواهد یافت و البته روند نزولی که به تازگی برای یک سهام شروع شده، ممکن است بیانگر روند نزولی بیشتر این سهم باشد.
انواع نمودار سهام:
نمودار خطی:
ساده ترین نوع نمودار، نمودار خطی است، زیرا فقط قیمتهای بسته شدن یک بازه معاملاتی را نشان می دهد مثلا قیمت بسته شدن (close price) در یک روز یک نقطه از نمودار خطی را برای ما می سازد و این خط، با اتصال قیمت های بسته شدن ایجاد میشود. نمودارهای خطی اطلاعات دیگری از دامنه نوسان معامله در یک بازه زمانی مثل قیمت های بالا، پایین و باز فراهم نمیکنند. به خاطر اینکه قیمت بسته شدن مهمترین قیمت در تغییرات سهام در نظر گرفته می شود در نمودار خطی اغلب از این قیمت برای ترسیم آن استفاده می کنند. هر چند در نرم افزارهای مختلف این موضوع می تواند قابل تنظیم باشد که با چه قیمتی نمودار ترسیم گردد ولی در کل این موضوع مساله مهمی نیست و بهتر است از پیشفرض نرم افزار استفاده کنیم.
نمودار میله ای:
نمودار میله ای روی نمودار خطی با افزودن اطلاعات اساسی تر مختلف به هر نقطه داده، اضافه میشود. نمودار از یک سری خطوط عمودی ساخته میشود که هر نقطه داده را نمایش میدهد. این خط عمودی قیمت های بالا (high price) و پایین (همه چیز درباره الگوهای شمعی low price) در بازه معاملاتی را همراه با قیمت بسته شدن (close price) و باز شدن (open price) نشان میدهد. قیمت باز و بسته روی خط عمودی با خط تیره افقی نشان داده میشود. قیمت باز روی نمودار میله ای با خط تیره ای نشان داده میشود که در سمت چپ میله عمودی قرار دارد. برعکس، قیمت بسته با خط تیره در سمت راست مشخص میشود. معمولا، اگر خط تیره چپ (باز) پایین تر از خط تیره راست (بسته) باشد، پس آن میله صعودی است، که نشان میدهد سهم در آن بازه معاملاتی رشد کرده است. میله ای که علامت نزولی باشد ارزش سهام آن طی آن دوره افت کرده است. وقتی این اتفاق بیفتد، خط تیره روی طرف راست (بسته) پایین تر از خط تیره سمت چپ (باز) میباشد.
- میله صعودی و نزولی: در تصویر فوق نحوه نمایش چهار قیمت در یک بازه معاملاتی در یک میله را نمایش می دهد اما در تصویر زیر نیز شکل دو میله صعودی و نزولی را می بینید
همانطور که در تصویر فوق می بینید میله ما دو حالت صعودی و نزولی دارد تفاوت در این دو حالت در محل باز شدن و بسته شدن است در میله صعودی قیمت پایین باز شده و بالا بسته شده است ولی در میله نزولی قیمت بالا باز شده و پایین بسته شده است، وقتی میله قیمت در سمت راست قرار گیرد، OPEN بالاتر از CLOSE قرار می گیرد و این نشان می دهد که قیمت در پایان روز با کاهش همراه بوده است و این میله قیمت نزولی است.
نمودار شمعی یا کندل استیک
تاریخچه الگوهای شمعی: الگوهای شمعی را برنج کاران ژاپنی در حدود سال ۱۶۰۰ میلادی برای پیشبینی قیمت برنج استفاده میکردند. یک معاملهگر معروف به نام «هوم ما» دریافت که قیمتها در بسیاری از مواقع، تحت تاثیر احساسات معامله گران تغییر میکنند. از این رو وی در معاملات خود، نمودار شمعی را مورد استفاده قرار میداد؛ چرا که این نمودار به نحوی نشاندهنده احساسات بازار است. نمودارهای شمعی در سال 1990 مورد توجه آقایاستیو نیسون قرار گرفت. وی اولین کسی بود که این نمودارها را به معامله گران غربی معرفی کرد. از نظر بسیاری از معامله گران، نمودار شمعی در مقایسه با نمودار میلهای از نظر بصری جالبتر و تفسیر آن آسانتر است. هرکدام از شمعها تصاویری مربوط به حرکات قیمت ارائه میدهند. در این نمودار هر شمع یا کندل با توجه به تایم فریمی که استفاده میکنیم به آن تایم تفکیک میشود. به طور مثال ما در نمودار از تایم ۱ ساعته استفاده میکنیم.
در این صورت هر یک کندلی که در نمودار تشکیل میشود نشانگر ۱ ساعت است یا به عنوان نمونه دیگر وقتی ما از تایم فریم هفتگی استفاده میکنیم، هر کندلی که تشکیل میشود نشانگر یک هفته میباشد. در نمودار شمعی تحلیلگر قادر است به آسانی رابطه بین قیمت آغازین و پایانی و همچنین بالاترین و پایینترین قیمت را بررسی و مقایسه کند.
در واقع نمودارهای شمعی و میله ای یک چیز مشابهای را نشان میدهند ولی در ظاهر و اشکال با یکدیگر تفاوت دارند. مشابه با نمودار میله ای، نمودار شمعی نیز خط باریک عمودی دارد که بازه معامله در دوره را نشان میدهد. تفاوت در تشکیل مستطیل پهن روی خط عمودی است که تفاوت بین باز و بسته شدن قیمت را نشان میدهد. نمودار شمعی با رنگ جهت معامله را به شکل خوبی نمایش میدهد.
وقتی قیمت سهام رشد میکند و قیمت بسته شدن بالای قیمت باز قرار میگیرد، شمع ما معمولا سفید یا سبز خواهد بود. اگر سهام در آن شمع افت کند، این نمودار معمولا قرمز یا سیاه میشود. اندازه بدنه و سایه پایین و بالا در کندل استیک دارای اهمیت بسیار زیادی هستند. زمانی که شمع تو خالی یا سفید است و دارای سایه کوتاه باشد، به این معنی است که قیمت پایانی بالاتر از قیمت آغازین است. بر عکس این حالت زمانی است که قیمت پایانی کوچکتر از قیمت باز شدن باشد که در این حالت شمع بصورت تو پر یا مشکی رسم میگردد.
بدنه کندل استیک ها:
اندازه بدنه بزرگ در کندل استیکها نشانگر قدرت زیاد خرید یا فروش است؛ یعنی هر چقدر بدنه کندل بزرگتر باشد، نشانگر افزایش قدرت خریداران یا فروشندگان است. حال برای تعیین فروشندگان یا خریداران میتوان به رنگ بدنه کندل رجوع کرد. اگر رنگ بدنه سفید باشد، بیانگر قوی بودن خریداران هست. بطور مثال یکی از بهترین حالتهایی که نشاندهنده فشار قوی خریداران است، بدنه بلند کندل و رنگ سفید آن است.
سایههای کندل استیک:
سایههای بالایی و پایینی نیز دارای معانی خاصی هستند. سایه بلند یک کندل نشانگر این است که معاملات انجامگرفته بر روی سهم، در خارج از محدوده قیمت باز و بسته شدن شکلگرفته است. اگر سایه بالایی یک کندل بلند باشد نشانگر خریدار قوی سهم بوده که منجر به افزایش قیمت سهم شده است، اما با فروشندگان قوی نیز همراه شده است و قیمت سهم در محدوده قیمت پایانی بستهشده است.
با استفاده از این نمودار میتوان حرکتهای آتی بازار را تحلیل کرد. در واقع شمعها حاوی الگوهایی هستند که در صورت وقوع، باعث میشود تا حد زیادی بتوانیم با توجه به روانشناسیای که در بطن آن کندل میباشد جهت بازار را پیشبینی کنیم. امروزه الگوهای کندلی بخش مهمی از تحلیل تکنیکال میباشد که تقریبا همهی معامله گران در فعالیتهای روزمره خود در بازار سهام، از این الگوها منتفع میشوند.
انواع الگوهای کندل استیک:
1. الگوی کندل استیک یک کندلی:
دوجیها:
الگوی کندل استیک دوجی نشاندهنده قیمت شروع و پایان یکسان سهم در تحلیل تکنیکال بورس میباشد. الگوی کندل استیک دوجی دارای بدنه نازک است و به صورت یک خط نازک و باریک است. در این الگو شک و دودلی بین خریداران و فروشندگان سهم در بورس وجود دارد.
الگوی چکش:
الگوی چکش یا hammer یک الگوی ژاپنی است.
- تشخیص: یک بدنه مربعی شکل دارد و یک شاخ یا دم که حدودا سه برابر بدنه است.
- کارکرد: این الگو روند نزولی را تبدیل به روند صعودی میکند.
- اعتبار الگو: اگر چکش سبز رنگ باشد اعتبار الگو بیشتر است؛ همچنین به حجم معامله در این نقطه باید توجه شود.
- صحیح بودن الگو: در صورتی که کندل بعدی در بالای کندل چکش قرار گیرد، الگوی ما معتبر است در غیر این صورت الگوی چکش fail خواهد شد.
الگوی چکش وارونه:
تمام ویژگیهای الگوی چکش را دارد ولی وارونه است؛ به آن inverted hammer نیز میگویند.
الگوی مرد به دار آویخته:
الگوی مرد به دار آویخته یا hanging man یک الگوی ژاپنی است.
- تشخیص: یک بدنه مربعی شکل دارد و یک شاخ یا دم که حدودا سه برابر بدنه است.
- کارکرد: این الگو روند صعودی را تبدیل به روند نزولی میکند.
- اعتبار الگو: اگر مرد به دار آویخته قرمز رنگ باشد اعتبار الگو بیشتر است. همچنین همه چیز درباره الگوهای شمعی به حجم معامله در این نقطه باید توجه شود.
- صحیح بودن الگو: در صورتی که کندل بعدی در زیر کندل مرد به دار آویخته قرار گیرد الگوی ما معتبر است، در غیر این صورت الگوی مرد به دار آویخته fail خواهد شد.
الگوی ستاره ثاقب:
تمام ویژگیهای الگوی مرد به دار آویخته را دارد ولی وارونه است؛ به آن inverted hanging man نیز میگویند.
2. الگوی کندل استیک دو کندلی:
الگو پوشای صعودی:
الگو پوشای صعودی، خود را در یک روند نزولی نشان میدهد و نشاندهنده کف سازی در روند است. شمع اول در این الگو توپر و شمع دوم نیز تو خالی و بزرگتر از شمع اول بوده و همچنین شمع دوم کاملا بدنه شمع اول را فراگرفته است. در این الگو بالاتر بودن حجم معاملات در شمع دوم نسبت به شمع اول یک امتیاز محسوب میشود. همواره در کفها به دنبال پوشای صعودی باشید و مشابه پوشای نزولی، این الگو نیز ۲ کندلی بوده ولی میتوانید تا چند کندل را نیز در نظر بگیرید و اگر شمع دوم در این الگو تعداد شمع قبلی بیشتری را فراگرفت، نشاندهنده قدرت الگو است.
الگو پوشای نزولی:
الگو پوشای نزولی در روند صعودی و هنگامی که روند میخواهد بازگشت را شروع کند، خود را نشان میدهد. شمع اول در این الگو دارای بدنه خالی و کوتاه و شمع دوم دارای بدنه توپر و بزرگتر است. به این نکته توجه داشته باشید که بهتر است حجم معاملات در شمع دوم بیشتر از شمع اول باشد. بدنه کندل دوم باید کاملا بدنه کندل اول را بپوشاند و در آن رنگ کندلها کاملا اهمیت دارد. این الگو با دو شمع نیز میتواند شکل گیرد ولی اگر شمع دوم چند شمع قبل از خود را فراگرفت، نشان از اهمیت بالاتر الگو دارد.
3. الگوی کندل استیک سه کندلی:
الگوی ستاره صبحگاهی ( morning star ):
- تشخیص: کندل اول قرمز و کندل سوم سبز است.
- رنگ کندل میانی اهمیتی ندارد و با یک گپ از دو کندل دیگر جدا میشود.
- کاربرد: روند نزولی را صعودی میکند.
الگوی ستاره شامگاهی ( evening star ):
- تشخیص: کندل اول سبز و کندل سوم قرمز است.
- رنگ کندل میانی اهمیتی ندارد و با یک گپ از دو کندل دیگر جدا میشود.
- کاربرد: روند صعودی را نزولی میکند.
این الگوها از مهمترین و شناخته شدهترین الگوهای بازار هستند. همچنین الگوهای زیاد دیگری وجود دارد که به مراتب درجه اعتبار پایینتری نسبت به این الگوها دارند.
ویدئوی آموزش کندل استیک
در این مطلب با انواع نمودار های استفاده شده در بورس و بازار سرمایه از قبیل نمودار خطی ، میله ای و شمعی (کندل استیک) آشنا شدیم.
کندل چیست و انواع آن کدامند؟ + (5 مدل الگوی کندل استیک)
زمانی که با انواع الگوهای بازار بورس آشنا شوید، می توانید به راحتی از کندل استیک برای بررسی بازار استفاده کنید. زیرا زمانی که شمع بر روی نمودار به رنگ سبز در می آید، بدان معناست که قیمت پایانی سهام بیشتر از قیمت آغازین آن است. از سوی دیگر، زمانی که شمع بر روی نمودار به رنگ قرمز در می آید، یعنی قیمت پایانی سهام از قیمت آغازین آن کمتر شده است.
کندل چیست؟
کندل ها (Candles) در اصل شمع هایی هستند که بر روی نمودارهای بازار بورس، به نمایش در می ایند. از آنها بیشتر برای تحلیل تکنیکال بازار بورس استفاده می شود و بسته به نوع کندلها در نمودار، می توان قیمت سهام را مورد بررسی قرار داد. تا بتوان به این طریق بهترین زمان را برای انجام معامله مد نظر قرار داده و اقدام به انجام معامله نمود.
کندل ها نوعی نمودار قیمت است که در تجزیه و تحلیل فنی مورد استفاده قرار می گیرد و قیمت های بالا ، پایین ، باز و بسته شدن یک اوراق بهادار را برای یک دوره خاص نشان می دهد. این نشانه ها از تجار و بازرگانان برنج ژاپنی برای پیگیری قیمت های بازار و حرکت روزانه صدها سال قبل از محبوبیت در ایالات متحده آغاز شده است.
به نقل از وبسایت investopedia
موارد استفاده کندل ها در کدام بازار هاست ؟
امروزه بازارهای مالی بسیاری در سطح جهان وجود دارد، که باعث شده است تا مردم سرمایه خود را در این بازارها مورد استفاده قرار دهند. برخی از آنها در بازار فارکس، برخی دیگر در بورس و برخی در بازار ارزهای دیجیتالی فعالیت می کنند. اما در کشور ایران بیشترین بازار، بازار بورس است که مورد استقبال مردم قرار گرفته است. اما همانطور که می دانید، پیش از ورود به این بازار، لازم است کندل ها، نمودارها، اندیکاتورها و الگوهای مختلف را بشناسید.
تنها در این صورت است که می توانید برای کسب سود بالا در این بازار پر ریسک اقدام کنید. بسیاری از سرمایه گذاران اصولا پیش از ورود به بازار بورس، دوره آموزشی ارز دیجیتال با دوره آموزشی بورس را سپری می کنند. تا با تمام اصطلاحات آن آشنا شوند. پس از آن اقدام به سرمایه گذاری در بورس نمایند. یکی از این اصطلاحات رایج بازار بورس تحلیل تکنیکال ، کندل خوانی یا کندل شناسی است.
کندل ها به چند نوع تقسیم می شود؟
معامله گرانی که به دنبال نمودارهای الگویی هستند، تا بتوانند بازار بورس را مورد بررسی قرار دهند، می توانند اقدام به کندل خوانی نمایند. قسمت گسترده کندلها را بده واقعی آنها می گویند، که در اصل نشان دهنده قدرت خرید و فروش معامله گر در بازارهای مالی هستند. هر چه میزان بدنه واقعی این کندلها بزرگتر و وسیع تر باشد، قدرت خرید سهامداران در بازار بورس بیشتر می شود.
کندل ها دارای خطوط بلند و نازکی نیز هستند، که نشان دهنده دامنه نوسان بر روی نمودار به شمار می روند. به این خطوط بلند و نازم، سایه نیز می گویند. این که سایه شمع ها بلند باشد یا کوتاه، برای بررسی روند قیمت سهام در بازار بورس بسیار حائز اهمیت است. زمانی که سایه شمع بلند باشد، بدان معنا خواهد بود که معاملاتی که بر روی سهام انجام شده اند، از محدوده قیمت باز و بسته، خارج شده اند. در حالی که در چنین حالتی قدرت خریداران سهام نیز روند صعودی در پیش می گیرد.
به طور کلی باید بگوییم استفاده از کندل ها نیاز به تنظیم زمان خاصی نداشته، و می توان به راحتی آنها را در هر زمانی مورد بررسی قرار داد.
انواع الگوهای کندل استیک کدامند؟
زمانی که اقدام به استفاده از نمودارهای شمعی در تحلیل تکنیکال بازار می نمایید، باید در نقطه حمایت و مقاومت سهم قرار داشته باشید. تا بتوانید بهترین موقعیت را برای خرید و فروش سهام در نظر گرفته و سود خوبی از این بازار کسب کنید. برای این کار، ابتدا باید بدانید کندلها دارای به چند نوع دسته بندی می شوند، و هر یک از آنها دارای چه ویژگی هایی هستند. از جمله انواع الگوهای کندل استیک باید به موارد زیر اشاره کنیم، و ویژگی های آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
این الگو اصولا در یک روند نزولی و در انتهای این روند شکل می گیرد، و بدنه کندل در قسمت بالای آن قرار دارد. از سوی دیگر سایه پایینی در این نمودار شمعی بلند تر بوده و سایه بالایی آن خیلی کوتاه است.در نهایت نیز باید به این مسئله اشاره کنیم که در الگوی چکش، رنگ شمع ها به صورت سیاه و سفید بوده و رنگ سفید آن نشانه قدرت گرفتن روند قیمت در بازگشت است.
این الگوی کندل استیک، خود به دو نوع سفید و مشکی تقسیم می شود، که هر یک نشان دهنده یک موقعیت خاص در بازار بورس هستند. ماروبوزو سفید، استنباط شده از روند بازار صعودی است و زمانی حس می شود که فشار خریداران بر روی سهام بالا باشد. در چنین شرایطی قیمت باز شدن برابر با قیمت کف بوده و قیمت بسته شدن با قیمت سقف برابر است.
در حالی که ماروبوزو مشکی نشان دهنده روند نزولی در بازار بورس است. این کندل را زمانی می توانید بر روی نمودار مشاهده کنید، که فشار فروشندگان سهام در بازار بیشتر از خریداران باشد. در چنین وضعیتی برخلاف ماروبوزو سفید، قیمت باز شدن برابر با قیمت سقف بوده و قیمت بسته شد با قیمت کف برابر خواهد بود.
از دیگر الگوهای کندل استیک، باید به الگوی دار آویز اشاره کنیم. این الگو معمولا در انتهای روند صعودی ایجاد می شود و نشان دهنده آن است که الگو تغییر روند داده و به سمت حرکت نزولی پیش می رود. از سوی دیگر باید بیان نماییم که، این کندلها دارای سایه بالایی نبوده و یا انکه سایه بالایی آنها بسیار کوتاه خواهد بود.
بدنه این نمونه از کندل های استیک نازک و خطی بوده، و ترید بین خرید و فروش در این الگوها وجود دارد. معمولا بر روی الگوهای دوجی می توانید شاهد قیمت شروع و قیمت پایان یکسانی باشید. از این رو زمانی که دوجی به رنگ سفید است، خریداران قدرت خود را برای خرید از دست داده و برای آن که سهم روند صعودی خود را همچنان ادامه دهد، لازم است خریداران جدید وارد بازار شوند.
از سوی دیگر زمانی که کندل دوجی بر روی نمودار به رنگ سیاه است، نشان دهنده آن است که فروشندگان سهام کم شده و برای آنکه بتوان ادامه روند نزولی سهم را در پیش گرفت، باید فروشندگان جدید با قدرت بیشتر وارد معامله شوند. با این تفاسیر هر یک از الگوهایی که در نمودارهای تحلیل تکنیکال دیده می شوند، بیانگر یک وضعیت خاص از بازار بورس هستند.
در صورتی که تمایل دارید اطلاعات خود را در حوزه ارز دیجیتال افزایش دهید به شما دوره ارز دیجیتال حسین عظیمی را پیشنهاد میکنیم که شمارا به یک تریدر حرفه ای در حوزه ارز های دیجیتال تبدیل میکند
الگوهای ادامه دهنده – پنجره – بخش دوم
این باور ژاپنی ها که معتقدند پنجره، باعث بوجود آمدن یکی از دو گزینه سطح فشرده و متراکم قیمت یا رسیدن به ماکزیمم یا مینیمم جدیدی می شود، قابل ارزیابی و توجه است.
شکل ۴ را مشاهده کنید. در اوایل ماه مارس، پنجره، باعث عبور قیمت از سطح ۱۵۰۰ و عبور از تراکم شدید یک ماه قبل شده است. بنابراین دو نوع حمایت در سطح ۱۵۰۰ شکل گرفته است. اول سطح حمایتی ناشی از پنجره و دوم شکسته شدن مقاومت قبلی که اکنون به حمایت تبدیل شده است.
شکل ۴ – پنجره در نقش حمایت + پوشای صعودی + چکش معکوس + هارامی
به نقش حمایتی این پنجره در ماه های بعد توجه کنید. در دوم و سوم آوریل الگوی هارامی در نمودار به وجود آمده است. ظهور این الگو نشانه این است که روند پیشین (در این جا روند نزولی) رو به افول گذارده است.
شاید این پست ها هم مفید باشد!
نحوه خرید سهام به زبان ساده – سبد سهام خود را بهینه و به روز کنید
نحوه خرید سهام به زبان ساده – نوع سفارش سهام خود را انتخاب کنید
نحوه خرید سهام به زبان ساده – تصمیم بگیرید که چند سهام بخرید
نحوه خرید سهام به زبان ساده – در مورد سهام مورد نظر برای خرید تحقیق کنید
نحوه خرید سهام به زبان ساده – یک کارگزار مناسب پیدا کنید
چند روز بعد الگوی پوشای صعودی در نمودار پدید آمده است. در شانزدهم آوریل چکش معکوس را می توانید مشاهده کنید. تمام این الگوها نزدیک به سطح حمایتی پنجره، یعنی ۱۵۰۰، تشکیل شده اند.
به شکل ۵ نگاه کنید. در مارس ۱۹۸۸، الگوی پوشای صعودی نشانه ظهور روند افزایشی است. در این روند افزایشی، پنجره ای باز شده است. رالی تا خط پاتک نزولی ادامه یافته است. پنجره به مدت ۵ هفته نقش حمایتی ایفا کرده ولی در نهایت فشار فروش غالب شده و روند صعودی به پایان رسیده است.
شکل ۵ – پنجره به عنوان حمایت + پاتک نزولی + پوشای صعودی
در بخش بالا، تمرکز مطالب مبنی بر نقش حمایتی و مقاومتی پنجره به عنوان عامل ادامه دهنده بود ولی پنجره ها کاربردهای دیگری نیز دارند. شکل ۶ را مشاهده کنید.
شکل ۶ – پنجره + خطوط کمربند صعودی
اگر پنجره به همراه شمع سیاه کوچکی بعد از تراکم و فشردگی قیمت حاصل شود، می توان آن را به عنوان شکستگی رو به بالا تعبیر کرد. شکل ۶ این قاعده را به وضوح نشان می دهد. در خلال ماه فوریه قیمت در ترازی مشخص و به طور فشرده، مشغول نوسان بوده است. حد فاصل ۲۴ و ۲۵ فوریه پنجره ای با حرکتی ریز رو به بالا تشکیل شده، بلافاصله بعد از این پنجره شمعی کوچک سیاهی مشاهده شده است.
در چنین حالتی، این پنجره برای حرکت آتی قیمت نقش حمایتی بازی می کند. در حرکت بعدی، بازار نه تنها پنجره را به عنوان یک حمایت مطمئن لمس کرده بلکه قوی ترین شمع ممکن را، که در کمترین قیمت باز (خطوط کمربند) و در بیشترین قیمت بسته شده، تشکیل داده است.
در شکل ۷ پنجره بزرگی را مشاهده می کنید. همان طور که در شکل میبینید، در فواصل زمانی ای، قیمت بارها و بارها به سطح این پنجره بازگشته است (موج اصلاحی تا پنجره باز می گردد). هر کدام از این بازگشت ها با رسیدن به سطح مقاومتی پنجره خنثی شده است.
شکل ۷ – پنجره به عنوان مقاومت
به شکل ۸ نگاه کنید. “سقوط معروف ۸۷” پنجره ای در سطح ۲۱۵۰ تا ۲۲۰۰ به وجود آورده است. برای پذیرفتن پایان روند نزولی نیاز به دو گواه داریم. اول پنجره باز، باید بسته شود. دوم فشار خرید بعد از بسته شدن پنجره باید ادامه یابد. این دو مهم در سال ۱۹۸۹ حاصل شده اند.
شکل ۸ – پنجره به عنوان مقاومت
شکل ۹ مثال دیگری از نقش مقاومتی پنجره است. پنجره باریک شماره ۱ در اواخر ماه همه چیز درباره الگوهای شمعی می، نشانه ادامه دار بودن نزول است. این پنجره همچنین، در طی چند هفته آتی نقش مقاومتی قیمت را بازی کرده است. تشریح پنجره ۲ شانسی مجدد به ما می دهد تا درباره اهمیت روند صحبت کنیم.
شکل ۹ – پنجره به عنوان مقاومت + ستاره صبحگاهی
معمولا صاحبان بنگاه های معاملات املاک ضرب المثل معرفی دارند که می گویند درباره ملک سه چیز فوق العاده مهم است: موقعیت، موقعیت و موقعیت!
حال اگر این جمله را بخواهیم به بازارهای مالی تعمیم دهیم باید بگوییم در بازارهای مالی سه چیز بیشترین اهمیت را حین تحلیل دارد: روند، روند و روند.
این جا، در شکل ۹ مشاهده می کنیم که روند عمومی بازار نزولی و به سوی پایین است. در چنین شرایطی، ستاره صبحگاهی که نشانه صعود است ظاهر شده است. اما آیا شما حاضر به خرید هستید؟ خیر، زیرا روند عمومی بازار نزولی است! فشار فروش باید کاهش بیابد.
زمان مناسب برای خرید در چنین شرایطی چه وقت است؟ در این مورد، اگر بازار بتواند خود را در بالاتر از سطح ۱۱۶۴ برساند و فشار خرید، بعد از عبور از این سطح، ادامه یابد، زمان خرید فرا رسیده است.
علت این است که بازار در اواسط جولای پنجره ای ساخته است (پنجره شماره ۲). بالاترین نقطه این پنجره ۱۱۶۴ است. تا زمانی که خریداران بر عبور از این قیمت فایق نیامده اند و قیمت را به بالاتر از این پنجره سوق نداده اند، اقدام به خرید، ورود به عرصه پر ریسکی به نظر می رسد.
ستاره صبحگاهی چند روز بعد از تشکیل به عنوان سطح حمایتی ایفای نقش کرده است ولی بعد از یک هفته تلاش، کوشش خریداران برای بستن پنجره ۲ به ثمر ننشسته است. این ماجرا به ما خاطر نشان می سازد که روند صعودی جدید، نمی تواند پایدار باشد.
نتیجه اخلاقی داستان بالا این است که نمودارهای شمعی، مانند هر ابزار تکنیکی دیگر، باید با در نظر گرفتن روند و جهت عمومی بازار بررسی شوند.
نمودار ها و کندل ها
همه افرادی که از تحلیل تکنیکال برای بررسی بازارهای مالی استفاده میکنند، هر ساعت یا هر روز، قیمتها را بررسی و نمودار این تغییرات را ترسیم میکنند. نمودارها در تحلیل تکنیکال دو بعدی هستند. معمولا محور افقی را زمان و معمولا محور عمودی را قیمت تشکیل میدهد.
نمودارها دارای انواع مختلفی هستند:
میتوانند در بازههای زمانی مختلفی ترسیم شوند که این بازه از یک دقیقه شروع شده و تا ماهیانه ادامه دارد.
میتوانند ساده یا لگاریتمی باشند.(تفاوت نمودارهای ساده و لگاریتمی این است که نمودارهای لگاریتمی درصد تغییرات را همه چیز درباره الگوهای شمعی به دقت نشان میدهند، اما در نمودارهای حسابی یا ساده این مورد وجود ندارد.)
یک نمونه از نموداری ساده مانند شکل بالا می باشد. اين نمودار نمايشي از تغييرات قيمت يک سهام در يک دوره 6 ماهه است . قسمت پايين نمودار، خطي که بصورت افقی ادامه یافته است(x) نشان دهنده تاريخ و يا مقياس زماني است. سمت راست نمودار، خط عمودي (y) قیمت سهام را نشان می دهد. با مشاهده نمودار مي بينيم که در آذر ماه سال گذشته قيمت اين سهام 7100 ريال بوده است، در حاليکه در ارديبهشت سال جاري قيمت آن در حدود 8500 ريال بوده است. اين مشاهدات به ما مي گويد که قيمت اين سهام بين آذر 89 و ارديبهشت 90 افزايش پیدا کرده است.
براساس توافق قيمت سهم و حجم معاملات بر روي محور عمودي و زمان بر روي محور همه چیز درباره الگوهای شمعی افقي نشان داده مي شود. در محور زمان تقسيم بندي مي تواند از بازه 15 دقيقه تا ده ساله متغير باشد که بر همین حسب بازه کاربرد دارند اعم از تحليل هاي کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت.
پرکاربرد ترين و معروف ترين نمودارها، عبارتند از: نمودار خطي، نمودار ميله اي و نمودار شمعي
Line Chart نمودار خطي
در تحلیل تکنیکال نمودارهاي خطي هيچ اطلاعات تصويري از بازه تجاري نقاط منحصر به فرد مانند بالاترين قيمت، پايين ترين قيمت يا قيمت ابتدا به ما نمي دهد. ساده ترين نوع نموداردر تحلیل تکنیکال، نمودار خطي مي باشد که از به هم پيوستن قيمت هاي بسته شدن (close) روزانه يک سهم در طي يک دوره معين شکل مي گيرد. با این اتصال ما مي توانيم حرکت کلي قيمت سهم يک بازه زماني مشخص را مشاهده کنيم. به هر حال، قيمت نهايي اغلب در مقايسه با قيمت هاي بالا و پايين در يک روز در داده هاي بازار سهام، مهمترين قيمت است و به همين دليل، تنها کميتي است که در اين نمودار مورد استفاده قرار مي گيرد .
سادگي نمودار خطی نکته مثبت اين نمودار در تحلیل تکنیکال است. اين نمودار در هم ريخته نيست و ديد خوبي از نوسانات قيمت سهم را نمايش مي دهد.
نکته منفي اين نمودار در تحلیل تکنیکال اين است که تحليل گر نوسانات سهم در يک دوره خاص را نمي تواند مشاهده کند. مثلا اين نمودار قابليت نمايش قيمت هاي باز شدن، پايين و بالای يک روز سهم را ندارد. اتصال اين خطها مي تواند به تحلیلگر در تحلیل تکنیکال کمک کند حرکت کلي قيمت براي سهام يک شرکت را در يک زمان معين مشاهده نمايد.
Candlesticks نمودار شمعي
هر دو نمودار ميله اي و شمعي به جهت نمايش تغييرات قيمت در يک بازه زماني با هم برابرند، اما مزيت نمودار شمعي اين است که از تغييرات روند قيمتي از لحاظ بصري به سرعت و سادگي قابل تشخيص مي باشد.
نمودار شمعی یا کندلی پرطرفدارترین و پرکاربرد ترین نوع نمودار تحلیل تکنیکال است.این نمودار نیز اطلاعاتی از قبیل قیمت باز شدن، بسته شدن و دامنه نوسان قیمتی در بازه زمانی مورد نظر را نشان میدهد.
نمودار شمعی با کمک کندل ها در تحلیل تکنیکال بسیار برای تحلیلگران مفید و موثر واقع شده است.
در تحلیل تکنیکال نمودارهاي شمعي همان اطلاعات نمودارهاي ميله اي را به ما مي دهند، اما در قالب گرافيکي. نمودار شمعي از دو بخش بدنه اصلي و سايه تشکيل شده. بدنه اصلي شمع نشان دهنده قيمت آغاز و پايان معامله است و بخش ديگر شامل دو خط است همه چیز درباره الگوهای شمعی که به سايه مشهور شده است. خط بالايي را سايه بالايي و خط پاييني را سايه پاييني مي گويند. از اين رو دامنه نوسانات سهم در طول دوره زماني مورد داد و ستد توسط سايه ها نمايش داده مي شود.
اگر قیمت باز شدن کندل(شمع) پایینتر از قیمت بسته شدن آن باشد به عبارتی با افزایش قیمت روبرو شده باشد کندل تو خالی یا سفید است. اگر قیمت باز شدن کندل بالاتر از قیمت بسته شدن آن باشد سهم با کاهش قیمت روبرو شده و کندل آن توپر یا مشکی خواهد بود. البته در نرم افزارهای مختلف، می توانید رنگ مورد دلخواه خودتان را بر روی کندل ها انتخاب کنید. اما رنگ های مرسوم آنها مشکی و سفید است. قسمتی از کندل که بیرون از محدوده قیمت های باز و بسته شدن قرار می گیرد سایه( shadow ) نامیده میشود.
در تحلیل تکنیکال نمودارهاي شمعي با استفاده از قيمتهاي باز شدن، بسته شدن و سقف و کف شکل مي گيرند .نمودارهاي شمعي بهتر از بقيه نيستند، بلکه فقط واضح ترند.منظور از واضح تر آن است که با اين نمودارها قيمتهاي بالا و پايين روز به سرعت و سادگي تشخيص داده مي شود.هنگامي که قيمت صعودي باشد، بدنه شمع سفيد و هنگامي که قيمت نزولي باشد بدنه شمع سياه مي باشد. گاهي اوقات به جاي نمايش سياه و سفيد شمع هاي ژاپني آن ها را به صورت رنگي نشان مي دهيم. براي اين کار ما به راحتي سفيد را با سبز و سياه را با قرمز جايگزين کرديم . اين بدان معناست که اگر قيمت بسته شدن از باز شدن بيشتر باشد بلوك سبز رنگ است و اگر قيمت بسته شدن از باز شدن کمتر باشد بلوك قرمز رنگ است.
اشکال مختلف کندل ها در نمودار شمعی مورد استفاده در تحلیل تکنیکال؛
اگر قيمت بسته شدن بالاتر از قيمت باز شدن باشد، يک شمع توخالي يا سفيد کشيده مي شود . .
اگر قيمت بسته شدن پايين تر از قيمت باز شدن باشد يک شمع تو پر يا سياه کشيده مي شود . .
قسمت توخالي يا رنگ شده شمع ” بدنه اصلي ” يا بدنه ناميده مي شود . .
خطوط همه چیز درباره الگوهای شمعی باريک واقع در بالا و پايين بدنه قيمت سقف و کف را نشان مي دهند و فیتیله ها ناميده مي شوند . .
بالاترين نقطه فیتیله بالايي ” سقف ” است . .
پايين ترين نقطه فیتیله پاييني ” کف ” است . .
اين گونه تصور کنيد که قيمت سهم در يک روز خاص با قيمت 4000 ريال بازگشايي مي شود و در قيمت 3600 ريال بسته مي شود. در طي روز سهام شرکت بين 3400 تا 4300 ريال در نوسان بوده است.بدنه شمع توپر است زيرا قيمت بسته شدن از قيمت باز شدن پايين تر است و بيانگر فشار فروشندگان است.( 1 )
اما در شکل شماره ( 2) قيمت بازگشايي سهم 3600 ريال و قيمت بسته شدن 4000 ريال بوده است.بدنه شمع بايستي تو خالي باشد زيرا قيمت بسته شدن سهم از قيمت بازگشايي آن بالاتر بوده است و بيانگر فشار خريداران است.
شمع سفيد بلند نشان دهنده فشار زياد خريداران است . هرچه قدر بدنه شمع بلند تر باشد، قيمت بسته شدن به سمت بالا از قيمت باز شدن بيشتر فاصله مي گيرد. اين امر نشان دهنده آن است که قيمت به طور قابل توجهي افزايش يافته است . به عبارتي گاوها، خرس ها را از ميدان به در کرده اند .شمع بلند مشکي ( توپر) نشان دهنده فشار زياد فروشندگان است. هرچقدر شمع مشکي بلندتر باشد، قيمت بسته شدن به سمت پايين از قيمت باز شدن بيشتر فاصله مي گيرد . اين امر نشان دهنده اين است که قيمتها به ميزان زيادي افت کرده اند و به عبارتي خرس ها با شکستن شاخ گاوها آنها را از ميدان به در کرده اند.
فیتیله هاي بلندتر و کوتاه تر در شمعها شواهد خوبي را در مورد معاملات انجام شده ارائه مي دهند . شمع هايي با فیتیله بلند نشان دهنده اين است که معامله گران از نقاط باز شدن و بسته شدن قيمت به خوبي دور شده اند. شمعهايي با فیتیله کوتاه نشان دهنده اين است که بيشتر معاملات حول و حوش نقاط بسته شدن و باز شدن قيمت صورت گرفته اند .
در تحلیل تکنیکال اگر فیتیله بالايي شمعي بلند و فیتیله پاييني آن کوتاه باشد نشان دهنده اين است که خريداران در ابتدا قيمت همه چیز درباره الگوهای شمعی را بسيار بالا برده اند ولي بنا به دلايلي فروشندگان وارد شده اند و قيمت را دوباره نزديک به قيمت باز شدن، برگردانده اند.
اگر فیتیله پاييني شمعي بلند و فیتیله بالايي آن کوتاه باشد نشان دهنده اين است که فروشندگان ابتدا قيمت را به طور قابل توجهي پايين آورده اند ولي بنا به دلايلي خريداران آمده اند و دوباره قيمتها را نزديک به قيمت باز شدن برگردانده اند .