قراردادهای آتی کالا

قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures) چیست؟

قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures ) توافق نامه‌ای است قانونی، دارای حد و مرز معین و برای خرید یا فروش یک کالا یا ابزار مالی، برای زمانی در آینده با قیمتی توافق شده هنگام امضای قرارداد. کالای تحویلی قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان تحویل و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آتی قیمت است که در مرحله معامله کشف می‌شود. به عنوان مثال چنان‌چه کارگزاری یک قرارداد آتی مس برای خرداد ماه 1385 را خریداری کند یعنی او پذیرفته که 1000 کیلو مس برای تحویل در ماه خرداد منعقد کرده و کیفیت مس مورد قرارداد نیز استاندارد بوده و تمام قراردادهای مس خرداد ماه نشان دهنده یکسان بودن کیفیت مس در آن دوره است.

در واقع منظور از معاملات آتی پوشاندن ریسک سرمایه گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از معاملات آتی می‌تواند به عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان درکنار معاملات آتی چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

در سال 1848 در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا کشاورز از قبل می داند که وجه خود را دریافت می نماید و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند. اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد. قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.

این قراردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آن ها حرکت می‌کرد، تبدیل شد مثلاً در شرایط بد آب و هوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند، علاقه‌مند هستند، قراردادهای ارزشمند خود را بدلیل کاهش عرضه گندم، نگه دارند، برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می‌یابد به‌علاوه، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفاً بعنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند را نیز ترغیب می‌کند. در نتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی می‌شود و زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند می‌شوند و به‌دنبال آن بورس CBOT در سال 1848 در آمریکا شکل می‌گیرد. بنابراین به‌طور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می‌شود تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند.

نگاهی به تاریخچه معاملات آتی در بورس

پیدایش قرارداد آتی به سال ۱۸۴۸ میلادی برمی‌گردد که کشاورزان برای فروش گندم تولیدی خود نیاز به بازاری داشتند که بتواند گندم را با پول نقد معامله نمایند.

معاملات آتی ( Future Contract )، معامله‌ای است که در آن فروشنده موافقت می‌کند تا محصول خود را قراردادهای آتی کالا با قیمتی توافقی و معین‌شده، در تاریخی معین، به خریدار بفروشد و تحویل نمایند.

این قرارداد، نوعی تعهد برای مبادله کالا و وجه نقد در آینده است که برای هر دو طرف بسیار سودمند است زیرا فروشنده می‌داند که پول نقد خود را دریافت خواهد کرد و خریدار نیز از قیمت کالایی که قرار است در آینده به او تحویل داده شود مطلع است.

به مرور زمان انجام این گونه معاملات رواج پیدا کرد و اگر خریداران احساس می‌کردند که به گندم نیازی ندارند، قرارداد آتی را به شخصی که به آن گندم نیاز داشت، می‌فروختند. همچنین فروشندگان نیز این امکان را داشتند که مسئولیت تحویل گندم را به فرد دیگری واگذار کنند.

در گذشته، تعیین مبلغ قراردادهای آتی، کاملاً توافقی و وابسته به میزان عرضه و تقاضای گندم در بازار بود. مثلاً اگر شرایط آب‌وهوایی، بد و عرضه گندم، نسبت به تقاضای آن کمتر بود ؛ فروشندگان مایل بودند گندم خود را با قیمت بیشتری به‌ فروش برسانند یا آن را برای خود نگه دارند ولی اگر میزان عرضه گندم نسبت به تقاضای آن بیشتر بود، قراردادهای آتی نیز از ارزش کمتری برخوردار می‌شدند.

به تدریج این نوع سرمایه‌گذاری به یک سرمایه‌گذاری پرسود تبدیل شد و انجام معاملات بسیار زیاد در قراردادهای آتی، باعث شد محصولات و کالاهای دیگر نیز، وارد بازار آتی شوند و به ‌این ترتیب، قانون و نظم خاصی بر روی روند معاملات حاکم شد.

به دنبال تمام این اتفاقات بورس CBOT نیز در سال ۱۸۴۸ میلادی در شیکاگو تشکیل شد و محلی برای انجام معاملات آتی تعیین گردید تا کالاهای معینی در آن محل، مورد معامله قرار گیرند.

قرارداد آتی در بورس ایران:

در ایران نیز اولین معامله قرارداد آتی سکه بهار آزادی، در سال ۸۷ آغاز شد و از آن زمان به ‌بعد، قراردادهای آتی روی دارایی‌های پایه‌ای (کالا یا دارایی مورد نظری که قرارداد آتی بر روی آن منتشر می‌شود) مثل سکه طلا، شمش طلا، زیره سبز، کنجاله سویا، مفتول مس، کاتد مس و… انجام می‌شود.

انواع قراردادهای آتی:

قراردادهای آتی به دو دسته

1.قرارداد آتی کالا

2. قرارداد آتی مالی

دارایی پایه قراردادهای آتی کالا؛ فلزات، مواد نفتی و محصولات کشاورزی‌ و دارایی پایه قراردادهای آتی مالی؛ سهام، ارز و اوراق قرضه است.

ویژگی‌های قراردادهای آتی:

1. استاندارد بودن مشخصات قرارداد و تعیین آن توسط سازمان بورس:

این قراردادها، دارای قوانین و استانداردهای مشخصی‌اند که توسط سازمان بورس تعیین شده و همچنین روی اجرای آن نظارت صورت می‌گیرد.

2. شفافیت قیمت معاملات:

به دلیل اینکه معاملات توسط سامانه الکترونیکی و طبق اصول انجام می‌شود، احتمال رانت و… کاهش یافته و تنها اولویت موجود در معاملات، بر اساس قیمت پیشنهادی و زمان ثبت سفارش است.

3. وجود وجه تضمین و کاهش ریسک به واسطه آن:

به منظور جلوگیری از ضایع شدن حقوق طرفین معامله و انجام اصولی قرارداد، مبلغی به عنوان وجه تضمین، به اتاق پایاپای پرداخت می‌شود.

4. نقدشوندگی بالای قراردادهای آتی و امکان فروش و انتقال سریع قرارداد:

این امکان وجود دارد که دارنده اسناد قرارداد آتی بدون داشتن کالای مورد نظر، اسناد قرارداد را بفروشد و قرارداد را به شخص دیگری منتقل نماید.

5. انعطاف‌پذیری کم، به علت تعیین شدن تمام استانداردها توسط سازمان بورس:

چون اصول و قوانین قراردادهای آتی توسط سازمان بورس تعیین می‌گردد لذا معامله‌گران بایستی خود را با این اصول تطبیق دهند.

6. هزینه بسیار کم معاملات آتی نسبت معاملات نقدی:

انجام این نوع معاملات هزینه کمتری دارد. همچنین هزینه نگهداری، استهلاک، تعمیرات و… نیز در قراردادهای آتی کاهش می‌یابد.

7. امکان استفاده از اهرم مالی در قراردادهای آتی:

اهرم مالی به‌گونه‌ای، یک ضریب افزایشی‌ست که سرمایه‌گذار می‌تواند با مبلغی اندک، چندین برابر مبلغ سرمایه‌گذاری‌اش سود یا زیان کند. لذا همانطور که می‌تواند سودآور باشد، ریسک زیان را نیز افزایش می‌دهد.

قرارداد آتی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

معاملات فقط بر اساس خرید و فروش نیستند. بلکه ممکن است معاملات بر اساس قرارداد خرید و فروش انجام شوند. در این مقاله قصد داریم تا درباره یکی از پرکاربردترین قراردادها یعنی قرارداد آتی صحبت کنیم. قرارداد آتی چیست؟ نحوه انجام معاملات قرارداد آتی چطور است؟ کاربرد قرارداد آتی چیست؟ در این مقاله قصد داریم تا به تمامی سؤالات شما در خصوص قرارداد آتی پاسخ دهیم. پس با آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره همراه باشید تا سیر تا پیاز قراردادهای آتی را بدانید.

قرارداد آتی می‌تواند برای نفت و گاز (صنایع پتروشیمی)، طلا، فلزات و مواد خوراکی مورد استفاده قرار بگیرد

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی از جمله پرکاربردترین قراردادهای بورس کالا محسوب می‌شود. این قرارداد از سال 1387 در بورس کالای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفت. طی قرارداد آتی، خریدار و فروشنده با هم توافق می‌کنند که میزان خاصی از یک کالای مشخص را با قیمت معلوم و باکیفیت تعیین شده در زمان و مکانی مشخص و از پیش تعیین شده، با هم معامله کنند. پس می‌توانند گفت که طی این قرارداد، فروشنده متعهد می‌شود که در سررسید خاصی که مشخص شده است، مقدار مشخصی از کالا را با قیمت خاصی به فروش برساند. در مقابل خریدار تعهد می‌دهد که آن کالا را با همان مشخصات و در همان مقدار خریداری کند. این قرارداد نیاز به یک تضمین هم دارد.

به همین خاطر برای ایجاد تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده، هر کدام مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند. به این مبلغ، وجه تضمین نیز گفته می‌شود. قرارداد آتی یک قرارداد دوطرفه است. طی این قرارداد می‌توانید کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانید و بعد گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق شده تحویل دهید و وجه را دریافت کنید.

بیشتر بخوانید:

مثالی در خصوص بازار آتی

قرارداد آتی را در بازارهای خارجی با نام قرارداد Features می‌شناسند.بازار آتی نوعی بازار پرریسک و در عین حال پرسود به حساب می‌آید. اگر هنوز در درک این نوع قرارداد دچار مشکل هستید، بهتر است یک مثال ساده برای شما بیاورید. فرض کنید که در حال حاضر قیمت هر سکه بهار آزادی 10 میلیون تومان باشد. یک قرارداد آتی بین خریدار و فروشنده در این خصوص وضع می‌شود. خریدار متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه تمام بهار آزادی را به مبلغ 10 میلیون تومان از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه بهار قراردادهای آتی کالا آزادی را به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار تحویل دهد.

خریدار به افزایش قیمت امیدوار است. هرچه قدر قیمت سکه در هر مرحله افزایش پیدا کند، قرارداد خریدار ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. در نتیجه خریدار می‌تواند به جای آنکه صبر کند تا 6 ماه دیگر تمام مبلغ را پرداخت کرده و سکه‌ها را با سود دریافت کند، قرارداد را واگذار کرده و بفروشد. حال بعد فروش و واگذاری، ممکن است دو هفته بعد، قیمت سکه به دلایلی ریزش پیدا کند، به این ترتیب ارزش قرارداد آتی خریدار کاهش پیدا می‌کند. فروشنده نیز به ریزش بازار امیدوار است. این یعنی فروشنده شاید حتی هنوز این سکه‌ها را به‌صورت فیزیکی نداشته باشد؛ اما تصور می‌کند که اگر قیمت سکه به روی 9 میلیون تومان برسد، سکه را می‌تواند به قیمت 9 میلیون تومان بخرد و به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار بفروشد. فروشنده هم مجبور به خرید با همان قیمت است. به این ترتیب سود خواهد کرد. دقیقاً بر عکس روندی که اشاره کردیم، با سقوط قیمت، ارزش قرارداد خرید بیشتر می‌شود. پس در این معامله، افراد حتی در ریزش بازار نیز سود می‌کنند. این موضوع درباره ارزهای دیجیتال، ارزهای کشورهای خارجی، نفت، طلا، مس و. صدق می‌کند.

انواع قراردادهای آتی

انواع قرارداد آتی در حسابداری صنعتی

قراردادهای آتی به‌صورت کلی به دو دسته مختلف گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، مواد نفتی، فلزات و. می‌شوند. قراردادهای آتی مالی شامل ابزارهایی همانند ارز، اوراق قرضه، سهم و. می‌شوند. جالب است بدانید که قرارداد آتی کالا در ایران ابتدا با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز شد. سپس به زعفران، زیره و پسته رسید. در حال حاضر وقتی که لیست قراردادهای آتی نگاه کنید، متوجه کالاهای مختلف در آن خواهید شد. قرارداد آتی سهام و شاخص نیز همان طور که اشاره کردیم، درباره ابزارهای مالی است. حتی امروزه در دنیای ارزهای دیجیتال نیز این موضوع دیده می‌شود. مبحث قرارداد آتی، از جمله مباحث مهم در دوره حسابداری صنعتی است که باید یاد بگیرید. به عنوان یک حسابدار صنعتی، از شما انتظار می‌رود تا قرارداد آتی را برای کالاهای مختلف تنظیم کنید.

قرارداد آتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد آتی دارای ویژگی‌های خاصی که آن را به یکی از قراردادهای محبوب تبدیل می‌کند. تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، معافیت مالیاتی، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معملاتی، کارمزدهای بسیار پایین، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری، امکان کسب سود از ریزش و افت قیمت، دو طرفه بود بازار، پوشش ریسک و. همگی از جمله ویژگی‌های قرارداد آتی به حساب می‌آید.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

بسیاری از افراد درباره کاربرد قرارداد آتی سهام سؤال می‌کنند. خب واقعاً کاربرد قرارداد آتی مالی چیست؟ قرارداد آتی کالاهای فیزیکی چه کاربردی دارد؟ برای درک بهتر کاربرد این نوع قرارداد، باید بدانید که قرارداد آتی ریشه در مشخصات و همچنین اختیاراتی دارد که به معامله‌گران ارائه می‌شود. این نوع قرارداد در دو گروه خاص معامله‌گران بازار بورس بیشتر استفاده می‌شود. گروه اول کسانی هستند که قصد خرید یک کالا در آینده را در قراردادهای آتی کالا دارند؛ اما به‌دلیل نوسانات قیمت بازار، ترجیح می‌دهند تا آن را پیش خرید کنند تا دریافت کالای آن‌ها تضمین شود. گروه دوم، گروه اصلی معامله‌گرانی هستند که از قراردادهای آتی سود به دست می‌آورند.

گروه دوم کسانی هستند که می‌خواهند از نوسانات بازار، کسب درآمد کنند. این دسته افراد می‌توانند بر اساس استراتژی‌های معماملاتی، از افزایش یا حتی کاهش قیمت کالا یا اوراق قرضه و. سود ببرند. این دسته افراد با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، با کمک عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازار آتی امتحان کنند.

در مقابل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف یا پیش قرارداد، وجود دارد

بیشتر بخوانید:

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

دو طرفه بودن بازار در قراردادهای آتی بدان معناست که ریزش و افزایش قیمت در هر صورت می‌تواند سودآور باشد. معامه‌های یک طرفه به معامله‌هایی گفته می‌شود که فرد از افزایش قیمت بازار سود و از کاهش قیمت بازار و ریزش ضرر می‌کند. در حالی که در معامله دو طرفه، همیشه امکان کسب سود نیز وجود دارد. به این ترتیب حتی افت و ریزش بازار نیز می‌تواند به‌صورت یک طرفه معامله باشد. به همین خاطر همیشه قراردادهای آتی را می‌توان خرید و فروش کرد. معاملات دو طرفه مزایای خاصی هم دارند. برای مثال امکان کسب سود از ریزش قیمت‌ها وجود دارد. همچنین می‌توان معامله چندین برابر موجودی انجام داد که به آن‌ها معاملات اهرمی مالی گفته می‌شود. البته این نوع معامله ریسک بسیاری هم دارد. امکان کسب سود بدون ریسک یا همان آربیتراژ نیز وجود دارد. تمامی اینها باعث شده تا معاملات دو طرفه به یکی از معاملات و قراردادهای پرطرفدار تبدیل شوند.

به‌صورت مختصر باید گفت که قرارداد آتی به قرارداد خرید و فروش تضمینی و نه خود خرید و فروش گفته می‌شود. در این قرارداد فروشنده موظف می‌شود که در تاریخ و زمان مقرر، مقداری مقررر از محصولی خاص با کیفیتی خاص را با قیمتی خاص به خریدار تحویل دهد و خریدار هم موظف می‌شود که این کالا را در همان زمان به همان قیمت بخرد. دو طرف برای تضمین معامله، مبلغی قراردادهای آتی کالا را به بورس ارائه می‌دهند. این نوع معامله به‌خاطر نوسانات بازار به وجود آمده است. به این ترتیب اگر قیمت افزایش پیدا کند، خریدار سود کرده و فروش ضرر می‌کند و در صورتی که قیمت کاهش پیدا کند، خریدار ضرر کرده و فروشنده سود بیشتری می‌کند.

قرارداد آتی سکه در بورس کالا راه اندازی می‌شود

عضو شورای عالی بورس گفت: رییس کل بانک مرکزی دستور تشکیل کارگروهی برای بررسی راه اندازی مجدد قرارداد آتی سکه در بورس کالا را صادر کرده است.

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا به نقل از پایگاه خبری بورس کالا؛ شاهین چراغی در خصوص امکان راه اندازی مجدد معاملات آتی سکه در بورس کالا اظهار داشت: مجموعه بازار سرمایه، دغدغه های بانک مرکزی در خصوص بازار سکه و حساسیت های معاملات روی این کالای ارزشمند را درک می کند به طوری که در برخی کالاها مانند سکه فقط موضوع خود آن کالا مطرح نیست بلکه اثراتی است که آن محصول می‌تواند بر سایر بازارها و اقتصاد ایجاد کند؛ لذا دغدغه‌های بانک مرکزی در قراردادهای آتی کالا این خصوص دغدغه‌های درستی است.

چراغی افزود: در همین راستا در یکی از جلسات اخیر شورای عالی بورس، رئیس کل بانک مرکزی در خصوص معامله سکه در قالب ابزارهای مالی و راه اندازی مجدد قرارداد آتی سکه در بورس کالا، دستور ایجاد کارگروهی به منظور بررسی بیشتر و ایجاد تفاهم را صادر کرد.

به گفته این عضو شورای عالی بورس با برگزاری نشست های مشترک و درک دغدغه‌های نهاد ناظر بازار پول می‌توانیم به نقطه مشترکی در بحث بازار سکه برسیم و ابزارهای مالی بر پایه این دارایی را در بازار سرمایه توسعه دهیم.

چراغی با بیان اینکه خوشبختانه رئیس کل بانک مرکزی نگاه مثبتی به بازار سرمایه دارد و در ماه‌های اخیر نیز به طور جدی از بازار سرمایه حمایت کرده است، ابراز امیدواری کرد که نتیجه نشست‌های مشترک میان کارشناسان و مدیران بازار سرمایه و بانک مرکزی قطعا به نقطه مطلوبی خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود معاملات آتی سکه نیز مجددا در بورس کالای ایران فعال شود.

از عرضه خودرو چه خبر؟

این عضو شورای عالی بورس به عرضه خودرو در بورس کالا نیز اشاره کرد و گفت: از زیرساخت معاملاتی بورس کالا برای فروش خودرو نیز می‌توان استفاده کرد و معتقدم، زیرساخت معاملاتی بورس کالا، منطقی‌ترین و عادلانه‌ترین نمونه‌ای است که می‌تواند برای فروش خودرو مورد استفاده قرار بگیرد.

وی قراردادهای آتی کالا افزود: حتی در این خصوص رئیس قوه قضاییه نیز اشاره‌ای به عرضه خودرو در بورس داشت و با توجه به مهیا بودن زیرساخت‌ها، می‌توان از این ظرفیت در فروش و تامین مالی صنعت خودرو بهره برد.

این عضو شورای عالی بورس در پاسخ به این پرسش که آیا محصولی مانند خودرو در بورس‌های کالایی دنیا نیز معامله می‌شود؟ گفت: بسیاری از ابزارهایی که در اقتصاد و بورس‌های ایران طراحی شده، ممکن است در سایر کشورها وجود نداشته باشد زیرا این ابزارها مانند پیش فروش خودرو به مردم، مدل تامین مالی‌ها یا عرضه خودرو یا مسکن در بورس در رابطه با اقتصاد ما تعریف شده است. موضوع مهم اینجاست که خودرو در شرایط فعلی اقتصاد ما، بیشتر کالای سرمایه‌ای محسوب می شوند تا مصرفی؛ به همین دلیل می توانیم معاملات این محصول را در بورس کالا در وهله نخست به منظور ایجاد شفافیت آغاز کنیم و در ادامه به توسعه معاملات و ابزارهای مالی کمک کنیم.

چراغی در پایان با بیان اینکه شاهد روند پرسرعت توسعه بورس کالا در اقتصاد ملی هستیم، گفت: یکی از نقاط عطف بورس کالا، زیرساخت های آی تی قوی و تخصص بالای این شرکت در امور مختلف است، از این رو تحقق طرح های جدید در بستر معاملاتی این بورس با قدرت اجرایی خواهد شد.

معاملات قرارداد آتی نقره چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

معاملات قرارداد آتی نقره در تاریخ 12 اسفند سال 1399 در بورس کالا آغاز شد. همان روز 216 قرارداد آتی نقره با سررسید تحویل فروردین سال 1400 ثبت شد، که بیانگر استقبال سرمایه‌گذاران است.

12 اسفند سال 1399 معاملات قرارداد آتی نقره برای اولین بار در ایران راه‌اندازی شد. به طور کلی اولین معاملات قراردادهای آتی در ایران ، آذر ماه سال 1387 انجام شد. از آن به بعد قراردادهای آتی کالاهایی مثل: مس، سکه، شمش طلا، زیره، پسته، کنجاله سویا، زعفران و… در بورس کالا معامله می‌شدند.

قرارداد آتی نقره و در کل قراردادهای آتی ، یکی از ابزارهای بازار مشتقه هستند. این ابزارها برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی ایجاد شده‌اند. پیش از شرح و بررسی معاملات آتی نقره ابتدا نگاهی گذرا به کلیت معاملات قراردادهای آتی در بورس، می‌اندازیم.

قرارداد آتی (future Contract) چیست؟

قرارداد آتی قراردادی است که به موجب آن، طرفین متعهد به پرداخت وجه خرید و نیز تحویل دارایی، در سررسید معین می‌شوند. به بیان ساده ما دارایی‌ای را با یک قیمت مشخص می‌خریم ولی آن را در آینده (تاریخ سررسید قرارداد) تحویل گرفته و هزینه‌اش را پرداخت می‌کنیم.

این قرارداد به افراد امکان می‌دهد کالایی را خریداری کنند اما بعداً آن را تحویل بگیرند و هزینه‌اش را بپردازند و یا کالایی که ندارند فروخته و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند. قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است، یعنی با سرمایه‌گذاری در آن می‌توان هم از کاهش قیمت و هم از افزایش آن، بهره برد.

ضمن عقد قرارداد آتی ، طرفین باید مبلغی را تحت عنوان «وجه تضمین» به اتاق پایاپای بورس کالا بسپارند. وجه تضمین، ضمانت عمل به تعهدات خریدار و فروشنده بوده و در صورت تغییر قیمت قرارداد، طرفین باید وجه تضمین را تعدیل نمایند.

معاملات قرارداد آتی دارای ریسک‌ مالی بالقوه هستند. یعنی اگر فردی که موقعیت خرید دارد سود کند قطعاً سرمایه‌گذاری که موقعیت فروش داشته ضرر خواهد کرد. بنابراین این نوع معاملات به مهارت و دانش کافی نیاز دارند.

مزایای معاملات قرارداد آتی

انجام معاملات قرارداد آتی از جمله قرارداد آتی نقره ، برای سرمایه‌گذاران مزایایی دارد که عبارتند از:

• پوشش ریسک نوسانات قیمت کالای مورد نظر: در واقع ریسک نوسانات قیمتی کالا را کاهش می‌دهد.
• تضمین معاملات به وسیله سپردن وجه تضمین در اتاق پایاپای: استفاده از این مکانیسم ریسک اعتباری را کاهش داده و پشتوانه‌ای امن برای دو طرف معامله خواهد بود.
• نقدشوندگی بالا: قرارداد آتی نقره و به طور کل قراردادهای آتی در بورس قابل فروش هستند. می‌توان تا پیش از سررسید در بازار آن‌ها را معامله کرد. در صورت نیاز به خود نقره(کالا) نیز می‌توان در تاریخ مقرر آن را از بازار فیزیکی تهیه کرد.
• شفافیت قیمت‌ها به واسطه معامله در بورس: این معاملات در بورس با استفاده از سامانه معاملاتی استاندارد صورت می‌گیرد. کارگزار سفارش مشتریان خود را در سامانه معاملات آتی قرار می‌دهد. سفارشات بر اساس اولویت قیمت و زمان ورود، انجام می‌شوند.
• بهره‌گیری از اهرم مالی: این ویژگی به معامله‌گران فرصت کسب سود چند برابری می‌دهد. با استفاده از این اهرم می‌توان با مبلغ مورد نیاز قراردادهای آتی کالا جهت سرمایه‌گذاری روی 100 گرم نقره ، روی 1000 گرم نقره سرمایه‌گذاری کرد.
• وجود مشخصات قرارداد و استانداردسازی کالا
• هزینه‌ها و کارمزدهای پایین معاملات
• فروش کالا بدون داشتن آن
• معافیت مالیاتی

انواع قرارداد آتی در بورس

قراردادهای آتی با توجه به دارایی پایه موضوع آن‌ها به دو دسته‌ تقسیم می‌شوند:

1. قرارداد آتی کالا: دارایی پایه در این نوع قراردادها، محصولات کشاورزی، فلزات و مواد نفتی است. قرارداد آتی نقره نیز ازجمله قراردادهای آتی کالا به شمار می‌رود.
2. قرارداد آتی مالی: دارایی پایه موضوع این قراردادهای آتی کالا قراردادها سهام، ارز و اوراق قرضه می‌باشد.

معاملات قرارداد آتی نقره

نقره یکی از مهم‌ترین فلزات گرانبها در انواع بازارهای مالی دنیا محسوب می‌شود. این فلز ارزشمند، علاوه بر این که یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری می‌باشد، در صنایع جواهرسازی، وسایل تزئینی، ظروف آشپزخانه و امثال آن نیز مصرف می‌شود. بازارهای نقدی و مشتقه بزرگ و گسترده‌ای در بورس‌های بزرگ دنیا برای نقره وجود دارد. اکنون برای نخستین بار قراردادهای آتی نقره در بورس کالای ایران معامله می‌شوند.

در این نوع قراردادها معالمه‌گران 3 فرصت برای کسب سود خواهند داشت:

1. خرید و فروش قرارداد آتی (معامله‌گران می‌توانند از تغییرات قیمت قراردادهای آتی نوسان بگیرند.)
2. خرید کالا
3. فروش کالا

یعنی هم می‌توان تا پیش از سررسید قرارداد آتی را مانند سایر اوراق بهادار در بورس معامله کرد، هم خود نقره را خرید یا فروخت. فرض کنیم قیمت نقره اکنون گرمی 17000 تومان است. احتمال می‌دهیم قیمت آن تا دو ماه دیگر به گرمی 20,000 تومان افزایش یابد. با خرید قرارداد آتی نقره و پیش‌خرید کردن آن، اولاً لازم نیست کل پول را الان پرداخت کنیم دوماً از نوسانات قیمتی در امان خواهیم بود.

نکات معاملات قرارداد آتی نقره

چند نکته حائز اهمیت که معامله‌گران قرارداد آتی نقره باید بدانند:

• معاملات قراردادهای آتی نقره و کسب هرگونه سود در این بازار، معاف از مالیات است.
• خریدار موظف است در زمان تحویل، علاوه بر ارزش قرارداد، مالیات بر ارزش افزوده را(در صورتیکه وجود داشته باشد.) به فروشنده بپردازد.
• فقط آن دسته از فروشندگانی که مطابق با قوانین و مقررات مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کرده‌ و گواهی دارند، امکان ورود به فرایند تحویل قرارداد آتی را دارند. کارگزارن مکلف به اخذ مدارک لازم از ایشان(فروشنده) هستند.

مشخصات قرارداد آتی نقره

هر قرارداد آتی نقره دربردارنده مشخصات خاصی می‌باشد که در جدول زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

دارایی پایه	نقره
قرارداد آتی پذیرش شده	قراردا آتی نقره
اندازه قرارداد	100 گرم
استاندارد تحویل	نقره تحویلی به صورت ساچمه و با درجه خلوص حداقل 999
ماه قرارداد	کلیه ماه‌های سال به تشخیص شرکت بورس کالا
حد نوسان قیمت روزانه	حداکثر مثبت و منفی 5% و با توجه به قیمت تسویه روز قبل
دوره معاملات	دوره معاملات در هریک از نمادها در اطلاعیه مربوط به همان نماد اعلام می‌گردد.
محل تحویل	انبارهای مد نظر بورس 10 روز قبل از پایان دوره معاملاتی هر نماد توسط بورس اعلام می‌شود.
دوره تحویل	مطابق تاریخ اعلام شده در اطلاعیه تحویل
حداقل تغییر قیمت سفارش	10 تومان برای هر واحد سرمایه‌گذاری معادل 1000 تومان در هر قرارداد
قیمت تسویه لحظه‌ای	بر اساس 30% حجم معاملات پایانی در هر لحظه معاملاتی محاسبه می‌شود.

آیا با همان کد بورسی می توان معاملات قرارداد آتی نقره را انجام داد؟

یک نکته قابل توجه این است که انجام معاملات قرارداد آتی نقره یا هر قرارداد آتی دیگری مستلزم دریافت کد معاملات آتی از کارگزاری‌های دارای مجوز می‌باشد. در واقع با کد بورسی عادی نمی‌توان در این بازار معامله کرد؛ بنابراین برای انجام این معاملات اولین گام مراجعه به یک کارگزاری است که مجوز معاملات آتی در بورس را اخذ نموده باشد.

دریافت کد معاملاتی قرارداد آتی

• مراجعه به یک کارگزاری دارای مجوز و خوش‌نام در حیطه معاملات آتی
• ارائه مدارک شناسایی و آخرین مدرک تحصیلی(لزوماً بالای دیپلم) به کارگزاری مورد نظر
• امضای قراردادهای مرتبط با معاملات آتی و سامانه معاملات برخط
• دریافت نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی از کارگزاری

کلام آخر

قرارداد آتی نقره نیز یکی از انواع قراردادهای آتی در بورس است که اگر با دانش کافی به معامله آن بپردازید موفق به کسب سود خواهید شد. مهم‌ترین مزیت این قراردادها نیز وجود اهرم مالی در آن است که در صورت عدم آگاهی می‌تواند منجر به زیان چند برابری شود.